LANDSCHAFTSCHARTA BELGISCHE EIFEL

2012 – 2013
BE-PK-100.000
Landschaftscharta Belgische Eifel

De Belgische Eifel is het zuidelijke deel van de Belgische Oostkantons (Duitstalig België). Het is een aantrekkelijk dunbevolkt heuvellandschap met veel natuur- en landschapswaarden tussen de Belgische Ardennen, de Hoge Venen en de Duitse Eifel, dat echter nog relatief onontdekt is. Samen met Bureau Winters en bureau Bodarwé uit België heeft bureau VERBEEK landschapsarchitectuur / ecologie / stedelijk ontwerp een Landschaftcharta voor dit gebied ontwikkeld. Dit is een landschapsstudie en ontwikkelingsvisie die vergeleken kan worden met een Landschapsontwikkelingsplan (LOP). In dit geval betreft het echter een zeer groot gebied, vergelijkbaar met de gehele regio Zuid-Limburg, en de voorgestelde maatregelen zijn voor een deel dan ook meer strategisch van aard.

De Landschafscharta is opgebouwd uit een viertal delen: beschrijvende analyse, ontwikkelingsgeschiedenis, SWOT-analyse en uitvoeringsprogramma.

In de beschrijvende analyse is veel bestaande informatie voor het eerst overzichtelijk bij elkaar gebracht en naast tekst samengevat in heldere kaarten die snel inzicht geven in belangrijke thema’s als geomorfologie, water, ecologie, bewoning en erfgoed.

De beschrijving van de ontwikkelingsgeschiedenis geeft inzicht in de opvallende landschappelijke dynamiek in het gebied, maar laat ook de voor Nederlandse begrippen geringe veranderingen in de afgelopen decennia zien. De land- en bosbouw zijn nog steeds de belangrijkste grondgebruikers, maar dit gaat in de Belgische Eifel samen met een opvallende economische vitaliteit.

Ook uit de SWOT-analyse blijken de opvallende kwaliteiten van de regio: veel groen, ruimte en natuur afgewisseld met pittoreske dorpjes die zich als vanzelfsprekend in het landschap voegen. Het cultuurlandschap, in het bijzonder de heggenlandschappen, zijn echter ook sterk bedreigd als gevolg van veranderingen in de landbouw, de natuurwaarden zijn niet optimaal beschermd en er is een groot risico dat niet passende en ondoordacht geplaatste nieuwe bebouwing de kwaliteiten nadelig gaat beïnvloeden. Het toerisme heeft een enorm potentieel dat op dit moment nog niet benut wordt. In het bijzonder blijkt echter dat landschap eigenlijk niet voldoende ‘op de kaart staat’ in alle afwegings- en beslissingsprocessen en ook bij de bewoners van de Belgische Eifel niet voldoende leeft. Deze te veel ondergeschikte rol van het landschap uit zich ook in een gebrekkige uitwisseling en communicatie, waardoor een kwalitatieve verdere ontwikkeling van het landschap op dit moment in gevaar is.

In het programma met maatregelen dat voorgesteld is speelt de verbetering van kennis van het landschap en uitwisseling tussen betrokken partijen dan ook een grote rol: het landschap moet zich geleidelijk naar voren dringen als hét aspect dat bepalend is voor iedere ontwikkeling en dat benaderd wordt met een sterk en vanzelfsprekend kwaliteitsbewustzijn. Het toerisme kan hier een belangrijke rol in vervullen omdat juist deze voor de toekomst zo belangrijke sector rechtstreeks afhankelijk is van een kwalitatief landschap.

Om het kwaliteitsverbeteringsproces in het landschap aan te jagen zal in 2020 een zogenaamde Landschaftsschau plaatsvinden. Dit is een evenement waar de aandacht gericht wordt op zeer diverse grote en kleine projecten die een bijdrage leveren aan de kwaliteit van het landschap en de openbare ruimte in de dorpen. Tegelijkertijd presenteert de Landschaftsschau 2020 de Belgische Eifel op een bijzonder aantrekkelijke wijze aan de lokale en internationale recreant.