KASTEELPARK ERENSTEIN

2006 – 2012
NL-KE-130.402
Kasteelpark Erenstein

Het gedeeltelijk uit de 13e eeuw stammende Kasteel Erenstein vormt een waardevol cultuurhistorisch ensemble in de Anstelvallei. Inmiddels is het ruimtelijk onderdeel geworden van Park Gravenrode, een groot multifunctioneel recreatiegebied, dat een belangrijke groene long vormt van Parkstad Limburg met zijn 250.000 inwoners en vele toeristen. Door achterstallig onderhoud en ad hoc ingrepen was de structuur van het kasteelpark nagenoeg verdwenen. Op basis van door ons uitgevoerd tuinhistorisch onderzoek (inclusief compositieanalyse) naar de (bouw)historie van deze plek, is de rijke ontwikkeling van het domein en in het bijzonder het park inzichtelijk gemaakt. Archeologische gegevenheden op de site zijn door de gemeente Kerkrade aangeleverd. Vervolgens is op basis van deze wetenswaardigheden en samen met gebruikers en betrokkenen een integraal ontwerp opgesteld voor de buitenruimte van het totale kasteeldomein. In lijn met de conclusies uit het historisch onderzoek dat uitwijst dat delen van het kasteel en park in de loop der tijd meerdere transformaties hebben doorgemaakt waarbij stijlen uit meerdere periodes nog ten dele aanwezig zijn, zijn in het ontwerp historische elementen gerestaureerd alsook op een harmonieuze wijze elementen met een herkenbare hedendaagse vormgeving toegevoegd.

Herstel / restauratie Kasteelpark
Onderzoek wees uit dat in het park nog diverse elementen en structuren uit verschillende periodes van tuinaanleg aanwezig zijn zoals monumentale bomen uit een landschappelijke parkaanleg, overblijfselen van een formele tuin en contouren van waterpartijen. Het ontwerp is gericht op het beleefbaar maken van het kasteelpark waarbij twee hoofdsferen het landschapspark en de formele tuin zijn benadrukt. Binnen het landschappelijke deel is de beek beleefbaar gemaakt, is het parkbos hersteld en zijn nieuwe elementen als paden, vlonders, zichtlijnen en kunstwerken toegevoegd. Aan de formele tuin, waarover de historische bronnen niet meer prijsgaven dan de aanwezigheid van een formele tuin, is een eigen interpretatie gegeven waarbij bestaande bomen een bijzonderheid vormen binnen de formele opzet.

Cour kasteel Erenstein en voorhof
De inrichting en vormgeving van de binnenplaats verstoorde de ensemblewerking van kasteel voorhof. Naast een niet passende ad-hoc materialisatie kwam dit vooral doordat geen rekening is gehouden met de ooit aanwezige scheiding tussen voorhof en kasteel. Daarom is de binnenplaats weer omgevormd tot een waardige Cour geïnspireerd op de eenduidige ‘historische’ situatie. De cour heeft een passende materialisatie gekregen waarbij een tijdloos materiaal als natuursteen door de bewerkings- en legwijze is toegepast op een hedendaagse wijze. De scheiding tussen kasteel en voorhof is op een subtiele groene wijze is vormgegeven waarbij een brug het kasteel met de voorhof verbindt.

Nieuwe brug als eigentijdse toevoeging tussen kasteelpark en cour
Uit historisch onderzoek bleek dat voorheen twee bruggen over de kasteelgracht het kasteel en voorhof ontsloten. In de loop der tijd is de zuidelijke brug verlegd vanwege een horeca functie in het kasteel. In het licht van onze visie ‘behoud van het bestendige door ontwikkeling’ is de noodzaak van deze brug begrijpelijk. Na onderzoek constateerden we echter ook dat deze brug door zijn plompe vormgeving en slechte aanlanding immense afbreuk deed aan de beeldkwaliteit. Daarom is de brug vervangen door een nieuwe brug. Deze door ons ontworpen brug is een eigentijdse toevoeging, maar harmonieert door zijn filigraan karakter in het totale beeld.

Parkeervoorziening Kasteel Erenstein – poort tot Gravenrode
De parkeervoorziening fungeert voor de hotelgasten van Erenstein, de bezoekers van congrescentrum Dinodome (onderdeel GaiaZOO) en bezoekers van Park Gravenrode. Binnen het groene gebied is het uiterst belangrijk geweest om te komen tot een groene aankleding van de parkeerplaats. Eerst is de parkeerplaats hiervoor in meerdere delen gesplitst waardoor deze niet meer zo massaal oogt. Daarnaast is de parkeervoorziening ingepast in de structuur boomgaard waarmee tevens een verwijzing is gemaakt naar een hoogstamboomgaard die hier vroeger lag (uiteraard geen fruit boven geparkeerde auto’s). Met de uitvoering van het ontwerp wordt de nu desolaat ogende vlakte omgevormd tot een in het groen ingepaste parkeerplaats, die past binnen de toekomstige functie van het gebied als Poort tot Gravenrode.